تری گلیسیریدها
تری گلیسیریدها چربی‌های موجود در خون هستند. زمانی که غذا می‌خورید، درصورتی که بدن به کالری آن نیاز نداشته باشد، بدن شما کالری موجود در غذا را به تری گلیسیرید تبدیل می‌کند.
آنها در سلول‌های چربی ذخیره شده و در زمان نیاز بدن، توسط هورمون‌ها آزادسازی میشوند. اگر میزان کالری به دست آمده بیش از کالری از دست رفته باشد به خصوص زمانی که کالری به شکل چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها باشد، سطح تری گلیسیرید افزایش می‌یابد.
تری گلیسیریدها ( triglyceride ) با زنجیره متوسط (MCT) چربی هایی هستند که در غذاهایی مانند روغن نارگیل یافت می شوند. متابولیسم آنها متفاوت از تری گلیسیریدهای با زنجیره بلند (LCT) است که در اکثر غذاهای دیگر یافت می شود.
علت افزایش تری گلیسیرید چیست؟
افزایش میزان تری گلیسیریدها در خون، موجب سخت شدن دیواره عروق، افزایش خطر سکته، حملات و بیماریهای قلبی میشود. افزایش بیش از حد تری گلیسیرید، یعنی بالاتر از mg/dL 1000، موجب آماس لوزالمعده شدید میشود. تری گلیسیرید بالا اغلب موجب افزایش خطر بیماریهای قلبی و سکته میشود و از نشانه‌های آن چاقی و سندرم متابولیک است.
گاهی تری گلیسیرید بالا نشانه دیابت نوع ۲، کاهش هورمون‌های تیروئید، بیماریهای کلیوی و کبدی و بیماریهای نادر ژنتیکی است که در روند تبدیل چربی به انرژی توسط بدن اختلال ایجاد می‌کند. مصرف برخی داروها نیز مانند بتابلاکرها و قرص‌های ضدبارداری می‌تواند باعث افزایش میزان تری گلیسیرید شود.
کنترل میزان تری گلیسیرید خون
با توجه به طول زنجیره کوتاه تر MCT ، آنها به سرعت تجزیه و جذب بدن می شوند.
چه عواملی به تری گلیسرید بالا منجر میشوند؟
عواملی که سطح تری گلیسریدها را افزایش می‌دهند:
- دریافت کالری بیشتر از میزانی که بدن می‌سوزاند، به‌خصوص مصرف زیاد شکر
- اضافه وزن
- استعمال سیگار و دخانیات
- مصرف بیش از حد الکل
- برخی از داروها
- برخی اختلالات ژنتیکی
- اختلالات تیروئید
- دیابت نوع 2 که به خوبی کنترل نشده باشد
- مشکلات کبد یا کلیه
سطح بالای تری گلیسریدها، با بیماریهای قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی مرتبط است به خصوص در افرادی که سطح پایینی از کلسترول خوب (موسوم به HDL) داشته باشند یا مبتلا به دیابت نوع ۲ باشند.
بیماریهایی که باعث افزایش تری گلیسیرید میشوند:
بعضی از بیماری‌ها نیز در افزایش میزان تریگلیسیرید موثرند. مانند:
- سیروز
- دیابت، به خصوص اگر به خوبی تحت کنترل نباشد
- عوامل ژنتیکی
- هایپرلیپیدمی
- کم‌کاری غده‌ی تیروئید
- سندرم نفروتیک یا بیماری کلیوی
- پانکراتیت
میزان اهمیت تری گلیسریدها
هنوز میزان تاثیر تری گلیسیرید بالا در ضخیم شدن دیواره عروق قلبی که باعث بالا رفتن خطر سکته مغزی و قلبی و بیماریهای قلبی و عروقی می شود مشخص نیست .
تری گلیسیریدهای بالا معمولا در اضافه وزنهای زیاد و شرایط متابولیسمی خاص بروز می کند و در این وضعیت خطر حمله مغزی و قلبی، به طور کلی بالا است. مجموعه ای از شرایط خاص، شامل چربی دور شکم، فشار خون بالا، تری گلیسرید بالا، قند خون بالا و میزان نامناسب کلسترول، سندروم متابولیسمی را ایجاد می کند.
بعضی اوقات تری گلیسرید بالا نشانه ای از دیابت نوع دوم، میزان پایین یکی از هورمون های تیروئید، بیماریهای کبدی و یا کلیوی و یا بیماریهای خاص و نادر ژنتیکی است. در این حالت بدن شما نمی تواند چربی را به انرژی تبدیل کند. حتی تری گلیسرید بالا می تواند ناشی از مصرف داروهایی مانند بلوک کننده های بتا ، قرص های ضد بارداری، داروهای ادرارآور، استروئیدها و یا داروهای ضد سرطان سینه باشد.
چطور می‌توانم میزان تریگلیسیرید را کنترل کنم؟
تحقیقات نشان می‌دهد کربوهیدرات نقش مهمی در کنترل تری گلیسیریدها ایفا می‌کند. رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات، به ویژه شکر، میزان تری گلیسیریدها را افزایش می‌دهد. ورزش نیز میزان تری گلیسیرید را کاهش و میزان کلسترول HDL را افزایش می‌دهد. حتی اگر وزن کم نکنید، ورزش به کنترل میزان تری گلیسیرید کمک می‌کند.
پیشنهاد میشود در عادات سبک زندگی تغییر ایجاد کنید تا بهتر بتوانید میزان تری گلیسیرید را کاهش دهید. از جمله این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن
- کم کردن کالری
- پرهیز از غذاهای شیرین یا فراوری شده
- انتخاب چربی های سالم مانند چربی‌های گیاهی یا چربی ماهی
- ترک الکل
- ورزش کافی، یعنی حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در اکثر روزهای هفته
