حلالیت
حلالیت به این ترتیب تعریف میشود که هنگامی که نمک در آب حل می شود. نیروی مولکول های آب بر نیروی بین یون های کلر و سدیم غلبه کرده و باعث می شود که این یون ها از هم جدا شوند. هر کدام توسط بخش های مثبت یا منفی آب به دام بیوفتند. در اثر این فعل و انفعالات نمک در آب حل می شود.
البته در همه موارد نیاز نیست که مولکول یک ماده تفکیک شود. مثلا اگر آب را در یک الکل حل کنیم هرکدام از مولکول های آب در بین چند مولکول الکل به دام خواهند افتاد.
- محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها از یک گرم حل شونده در 100 گرم آب بیشتر است. مانند شکر، اتانول، متانول، پتاسیم نیترات، منیزیم سولفات و …
- نامحلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها از 01/0 گرم حل شونده در 100 گرم آب کمتر است. مانند نقره کلرید، باریم سولفات و …
- کم محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها بین 01/0 تا 1 گرم حل شونده در 100 گرم آب است. مانند هگزانول، کلسیم سولفات و…
نکته: استون، الکل های سبک مانند متانول و اتانول، کربوکسیلیک اسیدهای سبک مانند متانوییک اسید و اتانوییک اسید، به هر نسبتی در آب حل می شوند یعنی انحلال پذیری آن ها حد معینی ندارد.
Ksp چبیت ؟
ثابت Ksp حاصل ضرب انحلال نامیده می شود. توجه داشته باشید این ثابت برای نمكهای كم محلول تعریف می شود. یعنی نمكهایی كه در آنها همواره تعادل وجود دارد بین یونهای موجود در محلول و حالت جامد ماده. این تعادل برای نمكهای كاملا” محلول تعریف نمی شود. زیرا در انها رابطه یك طرفه است و فقط فرآیند حلالیت وجود دارد.
از آنجا كه انحلال پذیری یك نمك معمولا” به طور وسیعی با دما تغییر می كند، مقدار عددی Ksp برای یك نمك با دما تغییر می كند.
عوامل موثر بر میزان حلالیت یک رسوب
در زیر عوامل موثر بر میزان حلالیت را برایتان فهرست وار آورده ایم :
- اثر PH
- اثر یون مشترک
- اثر یون غیر مشترک
- اثر واکنش های جانبی تشکیل کمپلکس
- اثر حلال
در اینجا یک ویدئو با عنوان تعادلات ترکیبات کم محلول در آب را خواهید دید که با کمک فرمول میتوانید Ksp ترکیبات محلولی را بدست آورید. همچنین میزان تفاوت حلالیت هر محلول و هر ماده را در آب با طرح مساله و حل مثال درک خواهید کرد.
در پایان این ویدئو هر کدام از دانشجویان عزیز اگر در مورد این بحث سوال و موردی برای بیان دارند میتوانند در پایین پیج بصورت مکتوب سوالات و پیشنهادات خود را بنویسند در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده خواهد شد.
جز عوامل موثر دما ذکر نشده آیا تاثیری بر حلالیت رسوب نداره؟
بله میتونه بر روی حلالیت رسوب یا کمپلکس ما تاثیر داشته باشد، البته بستگی به ماهیت آن دارد.
استاد ببخشید تو کلیپ شما فرمودین AgCl کم محلول هست منتها تو دبیرستان و همینطور تو متن بالا جزو نامحلول ها شناخته میشه.
سلام ما ترکیب نامحلول نداریم. همیشه مقدار کمی حل میشود. ولی گاهی مقدار خیلی کم و قابل صرف نظر است. بهرحال در مورد کلرید نقره ترکیب کم محلول است.
سلام استاد
تقسیم بندی مواد به 3گروه محلول/کم محلول/و نامحلول بسته به اینه که صرفا در به عنوان حلال قرار بگیرند ینی این تعریف و مقادیر بیان شده برای انحلال مواد در حلال های دیگری مثل الکل صدق نمیکنه؟؟؟چون تمام محلول ها،محلول ابی نیستند….
برای حلال های دیگر هم عنوان میشه مثل الکل و اتر ولی خب کمت رایج هست. بیشتر در تعریف حلالیت یا solubility در فارماکوپه ها یا کتاب هایی مثل: Clarkes isolation and identification of drugs میتونین حلالیت ترکیبات مختلف دارویی و شیمیایی را در حلال های مختلف ببینین
سلام استاد
تقسیم بندی مواد به 3گروه محلول/کم محلول/و نامحلول بسته به اینه که صرفا در اب به عنوان حلال قرار بگیرند ینی این تعریف و مقادیر بیان شده برای انحلال مواد در حلال های دیگری مثل الکل صدق نمیکنه؟؟؟چون تمام محلول ها،محلول ابی نیستند….
سلام ما فعلا تعادلات در محیط آب را بررسی می کنیم. حلالیت در حلالهای دیگر را موکول به بعد خواهیم کرد. اینکه ترکیبی ب صوزت مولکولی حل بشه و یون نولید نکنه چون ثابت تفکیک نداره دیگه کمی با مبحث ما فرق میکنه. ثابت دی الکتریک حلال های مختلف با هم فرق داره .
سلام خسته نباشید
میشه درمورد اثر یون مشترک بیشتر توضیح بدید
منظورم توضیحات مربوط به نقره نیترات و نقره کلرید هست
نقره نیترات در آب کاملا یونیزه میشود و غلظت بالایی از یون نقره را ایجاد میکند
این غلطت بالا باعث میشود که تعادل کلرید نقره به سمت عدم تفکیک آن پیش برود
سلام استاد وقتتون بخیر چرا در نمودار مقایسه حلالیت نقره کرومات وپتاسیم نیترات، نمودار حلالیت پتاسیم نیترات افزایشی هست کدوم مورد روی این اثر داشته؟
سلام استاد وقتتون بخیر میشه بفرمایید چرا در رسم گراف حلالیت مولار پتاسیم نیترات ،بصورت افزایشی هست علت این روند افزایشی حلالیت مولار پتاسیم نیترات چیه؟