عنصر سلنیوم چیست و در چه مواد غذایی یافت می شود؟

سلنیوم (selenium) یک ماده معدنی ضروری برای سلامت است. این ماده نقش مهمی را در دفاع در برابر آسیب بافتی و بیماری بازی می‌کند. عنصر سلنیوم حاوی ماده فعال سلنیت سدیم است. این ماده به گروه مکمل های معدنی تعلق دارد و منبع تغذیه ای سلنیوم را تأمین می کند. این عنصر یک عنصر کمیاب اساسی است که عملکرد متابولیسم بدن شما را به طور موثری تضمین می کند. یکی از فواید سلنیوم بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن است. گفتیم سلنیوم یک عنصر کمیاب است، این بدان معناست که بدن ما فقط به مقدار بسیار کمی از این ماده مغذی نیاز دارد.

سلنيوم يكي از املاح معدني كمياب و ضروري براي بدن مي باشد که به عنوان يك جزء مهم پراكسيدازگلوتاتيون شناخته شده است. در يك رژيم غذايي مناسب ، غلظت سلنيوم در بافت هاي مختلف ثابت مي ماند. بيشترين غلظت آن در كبد و كليه مي باشد. بهبود وضعیت سلنیوم در بدن می‌تواند به محافظت از بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های جدی کمک کند.

سلنیوم عنصر مورد نیاز بدن

به جدول زیر دقت کنید:

توجه داشته باشید که حداکثر مقدار مجاز برای مصرف selenium در طی یک روز ۴۰۰ میکروگرم است.

کمبود سلنیوم در بدن

بارزترین ویژگی کمبود سلنیم، بیماری کشان (keshan) است که یک بیماری قلبی است که کودکان و زنان باردار را در روستاهای چین مبتلا می کند چون خاک این منطقه فاقد سلنیم بوده و منجر به کاهش سطح این عنصر در زنجیره غذایی می شود. کمبود این عنصر با بروز ضعف و لاغری عضلانی در سالمندان در ارتباط است. کمبود شدید آن می تواند سبب بروز آسیب به عضلات قلب و اسکلتی شود. سلنیم سبب محافظت از عضلات بدن شده و کمبود آن عاملی جهت کاهش توان عضلانی است که بتدریج با افزایش سن رخ می دهد. کمبود سلنیم می تواند یک عامل خطر در زمینه افزایش فشار خون باشد. این نقش سلنیم مربوط به اثر آنتی اکسیدانی آن بر روی نیتریک اکسید (عامل اتساع عروق و کاهش فشار خون) در عروق است. علاوه بر این کمبود این عنصر باعث مهار عوامل گشاد کننده عروق شده که عاملی برای افزایش فشار خون است. دفع كليوي مهمترين روش حذف سلنيوم از بدن مي باشد. مقدار اندكي از سلنيوم از راه مدفوع دفع مي شود. اشكال غير آلي سلنيوم شامل سديم سلنات (sodium selenate) و سديم سلنيت (sodium selenite) مي باشد.

عوارض مصرف بیش از اندازه عنصر سلنیوم

همانطور که وجود سلنیم اضافی در بدن موجب مسمومیت می شود و مقدار اضافی آن کاملا سمی است. کمبود عنصر سلنیوم نیز موجب بیماریهایی در انسان می شود. برای تامین سلنیوم مورد نیاز بدن آمپول سدیم سلنیت کاربرد زیادی دارد.

بهترین زمان مصرف سلنیوم

همراه با وعده‌های اصلی غذایی مثل ناهار و شام زمان خوبی برای مصرف مکمل‌های حاوی selenium به شمار می‌آید. مکمل مربوطه را همراه با یک لیوان آب میل فرمایید. اگر در کنار غذا از این فرآورده استفاده کنید احتمال بروز عوارض جانبی نیز به شدت کاهش خواهد یافت.

نکته اینکه…

این محققان در آزمایشهای خود مشاهده کردند که مقدار سلنیم موجود در بند ناف که مستقیما به بدن جنین وارد می‌شود، بیش از میزان این ماده در بدن خود زنان باردار است و با بالا رفتن میزان یک ماده سمی نظیر کادمیم در بند ناف ، بر میزان سلنیم نیز افزوده می‌شود.

این امر حکایت از آن دارد که بندناف ، سلنیم بیشتری را از بدن مادر جذب می‌کند، تا کادمیمی را که در آستانه ورود به بدن جنین است، پاک کند. محققان فنلاندی در مطالعه روی زنان حامله در استونی مشاهده کرده‌اند، آن دسته از خانمهای بارداری که در غذای مصرفی آنها ، مقدار سلنیم کمتر از حد متعارف است، در ماههای آخر بارداری تراز این ماده در خونشان تا حدود 15 درصد افت می‌کند.

مواد غذایی حاوی عنصر سلنیوم

این عنصر در انواع غذاها به خصوص مغزهای برزیلی، نان، ماهی، گوشت و تخم مرغ یافت می شود. میزان سلنیم در غلات مستقیما با میزان سلنیم در خاک تناسب دارد. غذاهای گیاهی تأمین کننده اصلی سلنی و گوشت و نان منابع غذایی رایج سلنیم هستند. برخی مغزها خصوصا گردو، منابع خیلی خوبی می باشند.

تقویت سیستم ایمنی بدن با سلنیوم

سلنیم با خاصیت آنتی اکسیدانی خود سبب افزایش عملکرد و تعداد گلبول های سفید خون شده و از این طریق در تقویت سیستم ایمنی بیماران مبتلا به ایدز موثر است. همچنین کمبود سلنیوم سبب می شود تا بیماری زایی و تکثیر ویروسها افزایش یابد. آنتی اکسیدان ها مانند سلنیوم خطر استرس اکسیداتیو را با متعادل نگه داشتن سطح رادیکال‌های آزاد در بدن، کاهش می‌دهند. آن‌ها با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد اضافی و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، تأثیرات مثبت خود را بر سلامتی می‌گذارند.

6 مورد ضرورت مصرف سلنیوم

1. پیشگیری از سرطان ها
2. تقویت سیستم ایمنی بدن
3. حفظ کارکرد طبیعی و سالم غده تیروئید
4. پیشگیری از بیماری‌های قلبی ـ عروقی
5. کمک به اثربخشی بهتر آنتی‌اکسیدان‌ها
6. کاهش درد مفاصل

عملکرد سلنیوم در بدن چگونه است؟

• بيشتر پروتئين هاي حاوي سلنيوم داراي عملكرد آنزيمي مي باشند (سلنوپروتئين).
• سلنيوم نقش شناخته شده ايي در سيستم آنزيمي پراكسيداز گلوتاتيون (GPx) دارد. سيستم GPx ، سيستم دفاعي عمده ی آنتي اكسيدانی در بدن مي باشد.
• آنزيم هاي آنتي اكسيداني وابسته به سلنيوم آسيب هاي ناشي از مشتقات واكنشي اكسيژن مانند پراكسيد هيدروژن را كاهش مي دهد.
• سلنيوم به فلزات متصل مي شود و خطرات آنها را كاهش مي دهد.
• وجود سلنیم (Se) در خون مادر از ورود سم به بدن جنین جلوگیری می‌کند. محققان فنلاندی در دانشگاه کیوپیو ، با بررسی نمونه‌های خون زنان باردار به این نتیجه رسیده‌اند که ماده سلنیم موجود در خون آنان ، در حفاظت از جنین در برابر فلزات سمی سنگین ، مثل کادمیم که در دود سیگار یافت می‌شود، موثر است.

9 علامت مسمومیت با عنصر سلنیوم

• ریزش مو؛
• خستگی؛
• ضعف عضلانی؛
• حالت تهوع، اسهال؛
• زخم و ناراحتی پوستی؛
• قرمزی و التهاب پوست؛
• تحریک‌پذیری؛
• طعم فلز در دهان، بوی بد دهان؛
• تغییر رنگ یا شکننده‌شدن ناخن‌ها.

11 علامت وجود سلنیوم اضافی در بدن

در اینجا علائم مقدار اضافی سلینوم در بدن را برایتان لیست کرده ایم:

• بوی بدن دهان
• حالت تهوع
• اسهال
• بثورات پوستی، کهیر و خارش
• ظهور ضایعات پوستی
• تحریک پذیری
• طعم فلزی در دهان
• تغییر رنگ دندان‌ها
• مو و ناخن شکننده
• ریزش مو
• احساس بوی سیر هنگام تنفس